CARL G. JUNG - ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

S. Botticelli, Vir dolorum, c. 1495-1500

«Η ζωή του Χριστού νοείται από την Εκκλησία ως ιστορικό και ως αιώνια υπάρχον μυστήριο, όπως συνάγεται από την αναίμακτη θυσία της θείας λειτουργίας. Από ψυχολογική άποψη η αντίληψη αυτή θα μπορούσε να μεταφραστεί ως εξής: Ο Χριστός έζησε μια συγκεκριμένη ζωή, προσωπική και μοναδική, η οποία ταυτόχρονα διαθέτει, στα ουσιαστικά της γνωρίσματα, τον χαρακτήρα του αρχέτυπου. Ο χαρακτήρας αυτός θα αναγνωριστεί χάρη στις πολλαπλές σχέσεις που υφίστανται ανάμεσα στις βιογραφικές λεπτομέρειες και τα πλέον διαδεδομένα μυθικά στοιχεία. Οι αναντίρρητες αυτές σχέσεις αποτελούν τον λόγο για τον οποίο οι ιστορικοί του βίου του Ιησού δυσκολεύονται τόσο πολύ να εξαγάγουν από τις ευαγγελικές αφηγήσεις μια ατομική ζωή, απαλλαγμένη από κάθε μύθο. Στα ίδια τα Ευαγγέλια οι αφηγήσεις των πραγματικών γεγονότων, οι θρύλοι και ο μύθος συνυφαίνονται, αποτελώντας ένα σύνολο που δίνει ακριβώς στα Ευαγγέλια τη σημασία τους. Από τη στιγμή που επιχειρούμε να χωρίσουμε με το σκαρπέλο της κριτικής το ατομικό από το αρχετυπικό, καθετί χάνει αυτόματα τον χαρακτήρα τής ολότητάς του. Η ζωή του Χριστού δεν αποτελεί εξαίρεση, υπό την έννοια ότι και πολλές άλλες μεγάλες μορφές της Ιστορίας πραγμάτωσαν λίγο-πολύ το αρχέτυπο της ηρωικής ζωής, με τις χαρακτηριστικές περιπέτειές της. Ο καθημερινός άνθρωπος επίσης πραγματώνει στη ζωή του, με τρόπο ασύνειδο, αρχετυπικές μορφές. Και αυτές, σε λειτουργικό συσχετισμό με τη γενικά διαδεδομένη ψυχολογική άγνοια, περνούν απαρατήρητες. Ακόμα και οι φευγαλέες εκδηλώσεις των ονείρων αφήνουν συχνά να διακρίνεται μια αρχετυπική υφή.

Κατά βάθος κάθε ψυχική διεργασία βασίζεται στο αρχέτυπο και εμπλέκεται μαζί του σε τέτοιο βαθμό, που χρειάζεται σημαντική κριτική προσπάθεια για να ξεχωρίσουμε με ασφάλεια το τυπικό από το συμπτωματικό. Στο κάτω κάτω κάθε ατομική ζωή ενσαρκώνει ταυτόχρονα τη ζωή της αιωνιότητας του είδους. Το ατομικό είναι πάντα «ιστορικό», γιατί δένεται με τον χρόνο. Αντίθετα, η σχέση του αρχέτυπου με τον χρόνο είναι αδιάφορη. Στον βαθμό κατά τον οποίο η ζωή του Χριστού είναι αρχετυπική, αντιπροσωπεύει την ίδια τη ζωή του αρχετύπου. Καθώς, όμως, αυτό το τελευταίο είναι ο εκ των προτέρων ασύνειδος προσδιορισμός κάθε ανθρώπινης ζωής, μέσα από την αποκαλυφθείσα ζωή του Χριστού εκφράζεται, στη βαθύτερη σημασία της, η μυστική και ασύνειδη ζωή του καθενός. Με άλλα λόγια, ό,τι συμβαίνει στη ζωή του Χριστού, παράγεται πάντοτε και παντού. Αν θέλουμε να εκφραστούμε διαφορετικά, μπορούμε να πούμε ότι στο χριστιανικό αρχέτυπο προεικονίζεται κάθε παρόμοια ζωή. Έτσι, το ζήτημα του θανάτου του Θεού, που μας απασχολεί, εκφράζεται και εδώ με έναν τέλειο τύπο. Ο Χριστός είναι ο ίδιος ο τύπος του Θεού που πεθαίνει και μεταμορφώνεται».

Carl G. Jung, Ψυχολογία και Θρησκεία, Ιάμβλιχος